توسط :
در حالی که پروژه اینترنت ماهوارهای اسپیسایکس با سرعتی چشمگیر در حال گسترش است، تعداد ماهوارههای استارلینک که هر روز در جو زمین میسوزند رو به افزایش است. این پدیده که بهنظر میرسد بخشی طبیعی از چرخه کاری این شبکه باشد، در واقع میتواند پیامدهای خطرناکی برای جو زمین و محیطزیست داشته باشد.
بر اساس گزارش تازهای از «جاناتان مکداول»، اخترفیزیکدان مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین، هر روز بین یک تا دو عدد از ماهوارههای استارلینک وارد جو زمین میشوند و در اثر اصطکاک میسوزند. او هشدار داده است که این عدد میتواند در سالهای آینده به پنج ماهواره در روز برسد، بهویژه اگر پروژههای مشابه مانند «آمازون کویپر» یا سیستمهای برنامهریزیشده چینی نیز به این رقابت فضایی بپیوندند.
از زمان آغاز این پروژه در سال ۲۰۱۹، شرکت اسپیسایکس تقریباً ۱۰ هزار عدد از ماهوارههای استارلینک را به مدار پایین زمین فرستاده است. از این میان حدود ۸۵۰۰ عدد فعال هستند و باقی یا از مدار خارج شدهاند یا در جو زمین سوختهاند. ماهوارهها در ارتفاعی حدود ۵۵۰ کیلومتر از سطح زمین حرکت میکنند و بهتدریج به دلیل مقاومت اندک هوا، ارتفاع خود را از دست میدهند تا در نهایت وارد جو شوند و بسوزند.
هر ماهواره استارلینک بهطور میانگین تنها پنج سال عمر دارد و پس از آن باید جایگزین شود. با برنامه اسپیسایکس برای افزایش تعداد ماهوارهها تا حدود ۳۰ هزار عدد، انتظار میرود میزان بازگشت و سوختن ماهوارهها بهشدت افزایش یابد. اگر پروژههای مشابه از کشورهای دیگر نیز فعال شوند، ممکن است بیش از ۵۰ هزار ماهواره در مدار پایین زمین وجود داشته باشد.
عوامل متعددی بر عمر ماهوارهها اثر دارند، از جمله طوفانهای خورشیدی. در هنگام این طوفانها، لایههای بالایی جو زمین منبسط میشوند و مقاومت هوا افزایش مییابد، در نتیجه ماهوارهها سریعتر ارتفاع خود را از دست میدهند. در فوریه ۲۰۲۲، حدود ۴۰ عدد از ماهوارههای استارلینک به دلیل یک طوفان ژئومغناطیسی نابود شدند.
افزایش تعداد ماهوارهها همچنین خطر برخورد در فضا را بالا میبرد. هر برخورد در مدار، زبالههای فضایی جدیدی تولید میکند و همین موضوع خطر وقوع واکنش زنجیرهای برخوردها را افزایش میدهد. این پدیده به «سندرم کسلر» معروف است که میتواند کنترل مدار پایین زمین را در آینده دشوار کند.
پیامدهای زیستمحیطی این روند نیز نگرانکننده است. سوختن ماهوارههای استارلینک در جو، ذرات اکسید آلومینیوم تولید میکند که در لایههای بالایی هوا تجمع مییابد. پژوهشهای مدلسازی در ایالات متحده نشان میدهد تا سال ۲۰۴۰ ممکن است سالانه بیش از ۱۰ هزار تُن اکسید آلومینیوم وارد جو شود. این میزان میتواند دمای لایههای بالایی جو را تا ۱.۵ درجه سانتیگراد افزایش دهد و حتی فرآیندهای شیمیایی لایه اوزون را تغییر دهد.
با وجود این هشدارها، هنوز خطر مستقیمی برای زندگی روزمره انسان وجود ندارد، اما روند افزایشی پرتاب و سوختن ماهوارههای استارلینک و دیگر پروژهها میتواند در بلندمدت چالشهای بزرگی برای محیطزیست و امنیت فضایی ایجاد کند. در حال حاضر، هیچ مقررات جهانی الزامآوری برای مدیریت ایمن این شبکههای عظیم ماهوارهای وجود ندارد و کارشناسان خواستار همکاری بینالمللی برای کنترل این وضعیت هستند.
نتیجهگیری
در مجموع، اگرچه ماهوارههای استارلینک نقش مهمی در گسترش اینترنت جهانی دارند، اما افزایش تعداد آنها و سوختن مداومشان در جو زمین میتواند خطراتی جدی برای محیطزیست و آینده فضا ایجاد کند. توجه جهانی و وضع قوانین بینالمللی برای مدیریت این روند، امری ضروری است تا پیامدهای منفی ماهوارههای استارلینک کنترل شود.
پرسشهای متداول
ماهوارههای استارلینک پس از پایان عمر کاری خود بهتدریج ارتفاعشان کاهش مییابد و هنگام ورود به جو زمین بر اثر اصطکاک شدید با هوا میسوزند.
در حال حاضر خطر مستقیمی وجود ندارد، اما ذرات اکسید آلومینیوم حاصل از سوختن ماهوارههای استارلینک میتواند در بلندمدت بر جو و لایه اوزون تأثیر بگذارد.
تاکنون حدود ۱۰ هزار عدد از ماهوارههای استارلینک به فضا پرتاب شدهاند که از این میان حدود ۸۵۰۰ عدد هنوز فعال هستند.
